Kripto para piyasası büyümeye devam ederken sık duyulan kavramlardan biri olan pump ve dump yaygın kullanılan manipülasyon çeşitlerinden biridir. Temelde düşük değere sahip kripto paraları kullanarak büyük getiriler kazanma beklentisi üzerine inşa edilir. Pump ve dump grupları, tecrübesiz yatırımcıları hedef alır ve hızlı zengin olma psikolojisi ile hareket eden yatırımcıyı çeker.
Basitçe bu şekilde işleyen pump ve dump en yaygın kripto dolandırıcılık türlerinden biridir. Bu rehberde pump ve dump nedir gibi temel kavramının yanında pump ve dump nasıl yapılır ve pump ve dump dolandırıcılığından korunma yolları nelerdir gibi yatırımcılara yol gösterecek önemli konuları ele aldık.
Pump ve dump nedir?
Türkçeye “pompala ve boşalt” gibi basit bir ifadeyle geçen “pump ve dump” kavramını kısaca bir grubun belirlediği bir altcoini sürekli almasıdır. Yükselişi gören yeni yatırımcı FOMO’ya kapılarak altcoinden alım yapar. Pump dump işlemlerinde birden çok kişi bir kripto para birimi belirleyerek bu coine yüklenir ve yüksek miktarlarda satın alım yapar ve böylece fiyatlar yükselir.
Pump ve dump dolandırıcılığında yatırımcı hızlı ve yüksek kazanç vaadiyle çeşitli altcoinlere stratejik bir şekilde yönlendirilir. Ardından hızlı yükseliş-düşüş şeması etrafında satış fırsatı yaratmadan satım yapılır ve yatırımcı büyük zarara uğrar.
1. Pump ve dump ile rug pull farkı?
Pump ve dump, temelde rug pull dolandırıcılığı ile benzemesine rağmen ikisi farklıdır. Rug pull, Türkçesiyle “halı çekme” olarak bilinir ve fiyatın şişirilmesinden ziyade tüm fonların bir anda çekilmesine dayanır. Her iki kripto dolandırıcılığı da manipülasyon, sosyal medya anlatıları gibi temellere dayanır ve genelde tecrübesiz, hızlı getiri elde etmek isteyen yatırımcıyı hedef alır.
Pump ve dump tek kişi tarafından yapılamadığı gibi sistemli bir çalışma gerektirir. Rug pull ise yalnızca proje fonlarına erişimi olan geliştiriciler tarafından gerçekleştirilir. Pump dump ne demektir ve rug pulldan farkı nedir konulara baktıktan sonra kripto piyasasında sıkça karıştırılan “pump” kavramına bakalım.
2. Kripto pump ne demek?
Kripto para piyasasında hızlı fiyat artışlarını anlatmak için kullanılan “pump” kavramı “pump ve dump” dolandırıcılığından farklıdır. Pump; spekülatif bir haber, işbirliği, ağ yükseltmeleri, token etkinlikleri gibi güncel olaylar sonunda token fiyatının hızlı yükselmesidir. Yatırımcı arasında “Kriptoda pump yakalamak” olarak geçer ve fiyat yükselişi ile kâr etmeyi anlatır.
Kripto pump nedir sorusuna baktıktan sonra farkı anlamak için nasıl yapıldığını bilmek gerekir. Pump, sistemli bir şekilde bir grup tarafından gerçekleştirilmez. Spekülatif olay ve haberin sonunda yatırımcının kendiliğinden tokene yönelmesi ile fiyatın artış görmesine dayanır.
Pumpa örnek olarak Aster (ASTER) coin fiyatında eylül ayında hızlı yükselişin arkasında Changpeng Zhao (CZ) resmi desteğini almasını ve Binance Labs tarafından desteklenmesi vardı. Bu olay sonunda ASTER coin çift haneli kazanımlar elde etti. Aster coin örneği yakın tarihli pump örneklerinden biridir. Bitcoin fiyatındaki hızlı ve yükselişler de pump örneği sayılır.
Kripto para pump ve dump nasıl yapılır?
Günümüzde WhatsApp, Telegram ve Skype gibi anlık mesajlaşma programları üzerinden birçok insan grup konuşması yaparak anlaşmalı bir hâlde al-sat işlemi yapar ve bu şekilde de fiyatları manipüle eder. Pump ve dump da Telegram, WhatsApp gibi çeşitli uygulamalar üzerinden yürütülür.
Pump ve dump dolandırıcılığı tek kişi ile yapılamaz. Çünkü bu sistemde mühim olan yüksek miktarlarda coin alımı yapılmalıdır. Bu nedenle bu uygulamaya mutlaka grup hâlinde girmek gerekir. Çalışma mantığı ise oldukça basittir.
Grup hâlinde yüksek miktarlarda coin alımı ile belirlenen kripto para biriminin fiyatı yukarı çekilir. Bu olay, pump olarak adlandırılır. Pump işlemi belirlenen coinin piyasa değerinin altında yapılan alımlar ve fiyatın pompalanması yani yükseltilmesi sağlanır.
Grup şeklinde hedeflenen fiyata ulaşılıncaya kadar alım işlemi devam eder. Alım sırasında en dip rakamlardan emir verilir. Daha sonra ise belirlenen fiyata ulaşıldığı zaman üyeler tarafından tüm coinler satılmaya başlanır. İşte coinleri yüksek fiyattan satma işlemine de dump adı verilir.
Bu hızlı satış sonrasında fiyatlar aniden geriler. Fiyat değişimi bu uygulama sırasında çok hızlı gerçekleşir ve bu senaryoda grupta bulunan herkes kâr elde edemez. Sonunda yatırımcı elinde değersiz coinler kalır.
Pump ve Dump nasıl anlaşılır?
Kripto para piyasasında sayısız pump ve dump örneği bulunur. En bilinenleri arasında SafeMoon, Verge, Save the Kids token var. Save the Kids token yardımseverlik amaçlı geliştirilen bir token olarak tanıtıldı. Elde edilen gelirin ise Binance tarafından kurulan bir çocuk yurduna aktarılacağı duyuruldu ve projenin tanıtımı sosyal medya üzerinde birçok ünlü tarafından yapıldı. Bir süre içinde fiyatı yükselen KIDS token, şifreli bir şekilde balinalar tarafından satılarak 0,02 dolar başlangıç fiyatından 0.0013 dolara kadar geriledi. Ardından Binance herhangi bir şekilde bu kampanyaya destek vermediğini duyurdu. KIDS olayı bilinen bir pump ve dump dolandırıcılığı olarak kayıt edildi. ve Pump ve dump örneklerinden sonra dolandırıcılıktan korunma yollarını ele alalım.
Pump ve dump örneği
Pump ve dump dolandırıcılığından korunma yolları
Kripto para piyasası değişken şartlara sahiptir ve pump ve dump grupları piyasa anlatılarını fırsat olarak kullanır. Özellikle piyasanın hızlı yükseldiği dönemlerde FOMO etkisiyle düşük likiditeli ve düşük değerli altcoinler ve meme coinler üzerinden manipülasyon yapılabilir. Yatırımcıların bunlardan korunması için ise dikkatli olması gerekir. Pump ve dump dolandırıcılığından korunmak için bu basit yöntemleri takip edebilirsiniz:
- Anormal büyüklükte kazanç vaatlerinden uzun durun. Bu aşamada “pump” ile “pump ve dump” arasında ayrımı iyi yapmanız gerekir.
- Hızlı bir şekilde sosyal medya hacmi artan veya bir anda hızlı takipçi kazanan projeleri detaylı araştırın.
- Yüksek kazanç ve hızlı getiri vaadiyle ortaya atılan projelere karşı dikkatli olun.
- Güvenilirliği kanıtlanmış platformlar üzerinden araştırma yapın.
- Sosyal medyada (X, Telegram) yayılan haberlerin kaynaklarını mutlaka kontrol edin.
- Söylentilere dayalı yatırım yapmayın, derinlemesine teknik analiz yaparak proje altyapısı ve potansiyelini araştırın.
- Yüksek miktarlarda yatırım yapmaktan kaçının ve kaybetmeyi göze alabileceğini kadarıyla yatırım yapın.
- Son olarak hızlı/büyük kazanç ifadesi ile gelen tekliflerden uzak durun.
Kripto para piyasasında duygularınızla değil mantıkla karar almak gerekir. FOMO’ya kapılarak hızlı kazanç elde etmek yerine bilinçli kararlar almanız önerilir. Ayrıca pump ve dump dolandırıcılığından şüphelenilen sosyal medya gruplarına girmemek gerekir. Bunun yanında pump ve dump botları da (Pump dump alert) kullanılabilir.
Sonuç: Pump ve dump yasa dışı mı?
Pump ve dump sadece Türkiye’de değil, dünyanın birçok yerinde manipülasyona dayalı dolandırıcılık türlerinden biri sayılır ve yasa dışıdır. Haksız kazanç sistemine dayanır ve Türkiye’de SPK (Sermaye Piyasa Kurulu) tarafından denetlenir.
Pump ve dump gruplarına katılan kullanıcılar ise para cezası ve hapis yaptırımlarına tabi tutulur. Ancak pump ve dump dolandırıcılığının belirlenmesi zor olduğu için yatırımcıların mağdur olmamak için kendi tedbirlerini alması gerekir. Özellikle kripto para yatırımı yaparken bilinçli hareket etmek ve duygular ile karar vermemek önerilir.
Sık Sorulan Sorular
Pump dönemi, pump dump yönteminin ilk adımını ifade eder ve herhangi bir kripto paranın hızlı fiyat artışına gitmesini anlatır. Pumped olarak da ifade edilen bu zaman dilimlerindeki artış kripto paranın gerçek değerini yansıtmaz. Bu dönemin ardından ise genellikle hızlı bir düşüş yaşanır ve bu da büyük kayıpları beraberinde getirir.
Kripto para piyasasında bir çeşit manipülasyon ve dolandırıcılık yöntemi olarak bilinen pump dump için çeşitli botlar geliştirilir. Bu botlardan bazıları Binance pump dump botu gibi manipülasyon hareketlerden korunmayı sağlarken geliştirilen bazı pump dump botları ise hızlı emir girişi ile pump dönemlerinden yararlanmayı hedefler.
Pump dump işlemlerinden kaçınmanın birçok yolu vardır. Dolandırıcılık haberlerini takip etmek, güncel teknolojilere aşinalık, detaylı araştırma ve yatırım yapmadan önce analiz yapmak bunlardan birkaçıdır. Ayrıca manipülasyonlara karşı temkinli davranmak ve yasal düzenlemeleri takip etmek güvenli kripto ticareti yapmayı kolaylaştırır.
Yazı içeriğindeki bilgiler tamamen bilgilendirme amaçlıdır. Herhangi bir yatırım tavsiyesi niteliği taşımaz. Yaptığınız yatırımlardan kaynaklı kâr ya da zararınızdan yazar ve kriptoparahaber.com sorumlu değildir. Yatırım nihayetinde bilgi, birikim, tecrübe, araştırma ve şahsi kararlar gibi birçok temele dayanır.
